Verjaring vordering van aannemer op consument

De vordering tot betaling van een aanneemsom verjaart na vijf jaren. Hierbij maakt het niet uit of de opdrachtgever een professionele partij is of een consument. Echter, in sommige gevallen verjaart de vordering op een consument al na twee jaren. Dit is het geval wanneer de aannemingsovereenkomst ook een element van ‘koop’ bevat.

Door mr. drs. C.G. (Christian) Huijsmans, advocaat huurrecht, bouwrecht en koop van vastgoed en werkzaam bij Advocatenkantoor Zeeland te Goes

Aan de hand van jurisprudentie bespreek ik wanneer een aannemingsovereenkomst wel en niet tevens als koopovereenkomst kan worden aangemerkt. Ook geef ik tips voor de aannemer om te voorkomen dat zijn vordering op de consument-opdrachtgever verjaart.

Overeenkomst met gemengd karakter?

Een aannemer levert een werk van stoffelijke aard. De aannemer verricht daarvoor arbeid en hij levert materialen. Deze materialen declareert hij bij de opdrachtgever. Dit zorgt er nog niet direct voor dat een opdrachtgever deze bouwmaterialen van de aannemer koopt, in de zin dat de wettelijke regels van de koopovereenkomst van toepassing zijn.

Wanneer de opdrachtgever een consument is, dan geniet hij extra bescherming. Een consument handelt niet in de uitoefening van zijn beroep of bedrijf. Uit Europese regelgeving[1] volgt dat wanneer een consument een zogenaamd ‘consumptiegoed’ afneemt, de regels van consumentenkoop van toepassing zijn. Let wel: dit geldt slechts tussen een consument en een professionele aannemer, die dus handelt in de uitoefening van een beroep of bedrijf.[2]

Het bovenstaande kan er voor zorgen dat zowel de wettelijke regels van aanneming van werk als ook de wettelijke regels van consumentenkoop van toepassing zijn op de overeenkomst. Er is dan sprake van een gemengde overeenkomst. Artikel 7:5 lid 4 BW regelt dat bij een tegenstrijdigheid de regels van consumentenkoop voorgaan.[3] Artikel 7:28 BW regelt vervolgens dat bij consumentenkoop een vordering tot betaling van de koopsom na twee jaar is verjaard in plaats van na vijf jaren.

Wanneer is wel sprake van consumentenkoop?

Hierboven bleek dat de vordering van de aannemer op een consument binnen twee jaren verjaart indien sprake is van de levering van een consumptiegoed. Wanneer is precies sprake van een consumptiegoed? Een consumptiegoed is volgens de wettekst een roerende zaak die nog tot stand moet worden gebracht. Volgens de wetsgeschiedenis hangt het af van de concrete omstandigheden of sprake is van een consumptiegoed. De wetsgeschiedenis noemt voorbeelden zoals een kunstgebit en een maatpak.

De wetsgeschiedenis noemt geen specifiek voorbeeld dat direct toepasbaar is in een bouwkwestie. Het uitgangspunt is dat het moet gaan om een voor de consument individueel, op maat te maken zaak. Uit de beperkte jurisprudentie die hierover in bouwzaken is gepubliceerd blijkt het navolgende. Een op maat gemaakte aluminium buitendeur wordt beschouwd als een consumptiegoed.[4] Bij interieurbouw is dit ook aangenomen, doch uit de betreffende rechterlijke uitspraak blijkt niet wat er precies is geleverd.[5]

Wat nu als een groot deel van de aannemingsovereenkomst betrekking heeft op werkzaamheden en een kleiner deel op de levering van een consumptiegoed? Mijns inziens zorgt dit er alsnog voor dat de korte verjaringstermijn van twee jaren van toepassing is. Het karakter van ‘koop’ is in de overeenkomst geslopen. De korte verjaringstermijn is dan onlosmakelijk verbonden aan de gehele aannemingsovereenkomst.

Wat als de consument in verschillende bouwtermijnen betaalt en de onbetaald gebleven bouwtermijn heeft in tegenstelling tot andere facturen geen betrekking op de levering van een consumptiegoed? Dit is een vraag die ten tijde van het schrijven van dit webartikel nog niet is beantwoord in gepubliceerde jurisprudentie.

Mijns inziens kan deze korte verjaringstermijn niet worden weggecontracteerd. De verjaringstermijn is van dwingend recht. Artikel 7:6 BW regelt dat niet ten nadele van de koper kan worden afgeweken.

Wanneer is geen sprake van consumentenkoop?

Er is veelal geen sprake van consumentenkoop wanneer  installaties zoals elektriciteit, verwarming, inbraakbeveiliging en mechanische ventilatie worden aangelegd. Immers, in veruit de meeste gevallen wordt daarbij  gebruik gemaakt van uit voorraad leverbare (standaard) materialen zoals schakelaars, pvc-buizen, bedrading, wandcontactdozen, radiatoren, een meterkast, enzovoorts.[6] Hetzelfde geldt voor de levering en plaatsing van uit voorraad leverbaar sanitair en het aanleggen van (standaard) hemelwaterafvoeren.[7]

In al deze voorbeelden is er geen sprake van een te leveren roerende zaak die nog tot stand moet worden gebracht. Werkzaamheden ter verfraaiing en renovatie van een woning, zoals het stucen van een muur, zijn niet gericht op het tot stand brengen en leveren van de bijbehorende materialen.[8] Het enkele feit dat materialen worden aangebracht in een woning is  dus niet voldoende.  Een andere opvatting zou leiden tot het ongewenste resultaat dat op vrijwel alle overeenkomsten tot aanneming van werk ook de regels van ‘koop’ van toepassing zouden zijn. Het is immers niet goed denkbaar dat aanneemwerkzaamheden worden verricht zonder dat daarbij uit voorraad leverbare standaardmaterialen worden geleverd.

Stuiten van de verjaring

De verjaring kan worden gestuit door het zenden van aanmaningen. Dit is geregeld in artikel 3:317 lid 1 BW. De aannemer moet daarmee ondubbelzinnig zijn recht op betaling voorbehouden. De letterlijke tekst van de betalingsherinnering is niet doorslaggevend. Het gaat ook om de zin die partijen in de gegeven omstandigheden aan de mededeling mochten toekennen en hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.

Een aannemer die ook voor consumenten werkt zal zijn debiteurenadministratie zekerheidshalve moeten inrichten op de verjaringstermijn van twee jaren. Door het zenden van de juiste brief kan hij de verjaringstermijn bijtijds opnieuw laten lopen. Het is dan wel van belang dat de consument deze betalingsherinneringen heeft ontvangen. De aannemer zal moeten kunnen bewijzen dat de consument het stuitingsbericht heeft ontvangen.

De bescherming van de consumentkoper gaat dus erg ver. En soms krijgt de consument ook hulp van de rechter. In het geval van een consument die in persoon procedeerde en die niet nadrukkelijk een beroep deed op het ontbreken van een stuitingshandeling, doch wel stelde dat hij jarenlang geen berichten heeft ontvangen, heeft de rechter dit opgevat als een beroep op verjaring.[9]

Conclusie

Wanneer een aannemer voor een consument een zaak op maat maakt, is sprake van consumentenkoop. In dat geval geldt een verkorte verjaringstermijn van twee jaren voor onbepaalde facturen. Of sprake is van zo’n geleverd ‘consumptiegoed’ is afhankelijk van de feiten en omstandigheden. Hierboven is een aantal gerechtelijke uitspraken besproken. In het geval van installatiewerkzaamheden is overigens niet snel sprake van consumentenkoop.

[1] Richtlijn 1999/44/EG.

[2] Zie voor de ‘vriendendienst’ Rechtbank Rotterdam 9 juni 2010,  ECLI:NL:RBROT:2010:BN7294

[3] In afwijking van artikel 6:215 BW.

[4] Gerechtshof ’s-Hertogenbosch 9 september 2014, ECLI:NL:GHSHE:2014:3542

[5] Gerechtshof Leeuwarden 21 februari 2012, ECLI:NL:GHLEE:2012:BV6422

[6] Zie bijvoorbeeld Gerechtshof Amsterdam 15 april 2014, ECLI:NL:GHAMS:2014:1475

[7] Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 14 maart 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:2127. In eerste aanleg werd nog anders beslist: Rechtbank Overijssel 7 oktober 2015, ECLI:NL:RBOVE:2015:4728

[8] Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden 2 mei 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:3724

[9] Rechtbank Noord-Nederland 11 februari 2014, ECLI:NL:RBNNE:2014:604

C.G. (Christian) Huijsmans

C.G. (Christian) Huijsmans

mr. drs. C.G. (Christian) Huijsmans is in 2008 beëdigd als advocaat. Gaandeweg heeft hij zich naast echtscheidings- en alimentatiezaken toegelegd op het onroerend goedrecht. Hij adviseert met name over huurkwesties en geschillen die voortvloeien uit de koop en (ver)bouw van onroerend goed.

Advocatenkantoor Zeeland

Wulfaertstraat 3
4461 HS GOES
T: 0113 27 70 00
www.advocatenkantoorzeeland.com